Kariyer planlama sürecini etkileyen pek çok faktör vardır. Daha yaygın olarak bilinen ve üzerinde daha çok durulan psikolojik faktörler kendini tanıma ile ilgilidir.

Psikolojik faktörler:

İlgiler, kişilik özellikleri, yetenekler, beceriler, değerler olarak sıralanabilir.

Yetenek, kişinin doğuştan getirdiği ama aynı zamanda geliştirdiği, öğrenme, yapabilme potansiyeli olarak tanımlanabilir. Örneğin fizik dersini kolayca öğrenebilen, arkadaşlarına kıyasla daha zor problemleri çözen, yüksek notlar alan bir öğrencinin fizik ya da fen bilimleri yeteneğinin olduğu söylenebilir.

Beceri, yetenekle çok sık karıştırılan, yeteneğe oldukça benzer bir kavramdır. Beceri, bir işi yapabilme yetisidir. Beceriler öğrenilebilir ve zamanla edinilir. Örneğin ayakkabı bağlama, araba kullanma, kompozisyon yazmak, bir web sitesi tasarlamak insanları ikna etmek becerilere örnek olabilir.

İlgiler, kişinin yapmaktan hoşlandığı etkinliklerdir. İlgilerimiz, isteyerek yöneldiğimiz, yaparken mutlu olduğumuz faliyetlerdir. Yetenek ve beceriler daha gözlemlenebilir davranışlardır. İlgileri fark etmenin en iyi yolu ilgi testlerdir. İlgilere örnek edebiyat ilgisi, spor ilgisi, mekanik ilgi sosyal bilgiler ilgisi,...

Kişilik özellikleri, kişinin nasıl davrandığını yani duygu, düşünce, davranış ve alışkanlıklarıyla ne tür davranış biçimleri geliştirdiğini ifade eder. Kişilik özellikleriyle ilgili tanımlanmış yaklaşık 18.000 sözcük bulunmaktadır. Bu sözcükler çeşitli araştırmalarla ayıklanarak 3500'e indirilmiştir. Siz kendinizle ilgili kaç kişilik özelliği sayabilirsiniz? Kişiliğimiz doğuştan getirdiğimiz özelliklerle ve çevre etkileşimiyle oluşmaktadır. Kişiliğimiz doğuştan getirdiğimiz özelliklerle ve çevre etkileşimiyle oluşmaktadır. Kişilik özelliklerine örnek, enerjik, mesafeli, hareketli, durgun, cana yakın, tutucu, gergin, inatçı, 

Değerler, içsel motivasyon kaynaklarımızdır. Değerlerimiz, parmak izi ve DNA'nın tersine görülmez. Kafamızda ve kalbimizdedir. Davranışlarımızı ve kararlarımızı yönlendirir, zamanla değişebilir. Farkında olsak da olmasak da değerlerimiz kararlarımızı etkileyen önemli faktörlerdendir. Mesleki değerler örnek, ekonomik kazanç, saygınlık, rekabet, risk alma, liderlik, düzenlilik seyahat, güvenlik, sosyal yardım...

Çalışmak için mi yaşarız, yaşamak için mi çalışırız?

Bu soruya yanıtınız ne olursa olsun iş yaşamı hayatın vazgeçilmez bir boyutudur. Yaşamınız ve kariyeriniz dans eden bir çift gibidir. Hayatınızda ne olup bittiği işinizi ve kariyerinizi etkiler; evlenmek, bir çocuk sahibi olmak veya bir eğitime devam etmek gibi... Kariyeriniz ve yaşantınız uyum içinde dans eden iki dansçı gibidir, değerleriniz is onlara eşlik eden müzik. Çünkü değerler, kariyerinizi ve yaşantınızda aldığınız kararları şekillendirir.

Sosyolojik faktörler: 

Çevresel faktörler olarak açıklanabilir. Bu faktörlerden en belirleyicisi ailedir. 

Aile: Araştırma sonuçları, çocukların meslek seçerken en çok anne ve babalardan etkilendikleri söylemektedir. Bu noktada aile etkileri olumlu olabildiği gibi olumsuzda olabilmektedir. Olumlu etki, kendi yetenek ve becerilerini geliştirebileceği, ilgi alanlarına yönelik çocuğa fırsatlar sunmak, kariyer dünyasını tanımasına yardımcı olmak, ön yargısız bir şekilde meslekler ile ilgili konuşmak yer alabilir. Olumsuz etki, çocuğa baskı yapmak, söz hakkı tanımamak, gerçekçi olmayan beklentiler içinde olmak olarak sıralanabilir. Böyle bir durumda, öğrencilerin kendi istekleri ile aile beklentileri arasında bir denge kurulmalıdır.

Sosyoekonomik düzey: Ailenin sosyoekonomik gücü, çocuğuna sunduğu olanakların belirleyicisi olabilmektedir. Sosyoekonomik gücü yüksek ailelerin çocuklarına, daha uzun soluklu, daha maliyetli eğitim olanakları sundukları, kariyer gelişimini destekleyici etkinliklerde çocuklarını daha çok destekledikleri görülmektedir.

Cinsiyet: Sadece ülkemizde değil, dünyanın pek çok yerinde mesleklere cinsiyet açısından bakıldığında dengeli bir dağılım görülmemektedir. Örneğin, öğretmenlerin, hemşirelerin daha çok kadın, mühendislerin, yöneticilerin daha çok erkek olması gibi... Bu eğilim kültürden kaynaklanmakla birlikte, değişen iş dünyasında kadın ve erkek rolleride farklılaşmaktadır. Kariyer planlama aşamasında bu farkındalıkla hareket etmek daha yerinde olacaktır.

Ekonomik ve politik faktörler: Ülkenin ekonomik koşulları, belli alanlarda istihdam açığı ya da istihdam olasılığının az olması, buna göre istihdam politikalarının belirlenmesi kariyer planlamayı etkiliyebilmektedir. Kariyer planlama aşamasında psikolojik faktörler kadar, sosyolojik faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır.